حتما تا به حال اجسام مختلفی را در دست گرفته اید و از زوایای مختلف به آن نگاه کرده اید. هر جسمی از زوایای مختلف دارای نمایی متفاوت است. همین تصاویر مختلف داده های خامی است برای تجسم فضایی مغز ما از آن جسم. پس هر جسمی بالقوه دارای بینهایت منظر معنا دار برای تشکیل حجم آن در ذهن ما است. این موضوع سوالی در ذهن به وجود می‌آورد؛ که آیا می توان حجمی طراحی کرد که در زوایایی مشخص دارای معنا باشد و هر یک از تصاویری که دیده می‌شود کاملا متفاوت از دیگری باشد! در عین حال دیدن جسم از این زوایا کمکی به درک فضایی از حجم سه بعدی نکند؟  همه ی اینها آغاز پروژه ای بود برای ساخت مجسمه های چند منظری. مجسمه ای که بتوان در آن چند مفهوم، شکل و یا نوشته را گنجاند که هرکدام تنها از زاویه و نقاطی خاص دیده شود.

مجسمه چند منظری چیست؟

مجسمه چند منظری نامی است برای حجمی با چند زاویه دید متفاوت، که تا به حال برای آن اسمی در نظر گرفته نشده بود. حجمی که از آن در زوایای مختلف  تصاویر متفاوتی برداشت می‌شود.

تعداد منظرها در طراحی این مجسمه ها

همانطور که اشاره شد هر جسمی می‌تواند بینهایت زاویه دید با تصاویر متفاوت داشته باشد. اما تعداد منظرهای متفاوت در یک حجم که دارای اشکال کاملا مختلف باشد دارای محدودیت است. یعنی به ازای پیچیدگی هر یک از این اشکال تعداد مناظر قابل طراحی تغییر خواهد کرد. همچنین برای به دست آوردن تعداد منظر های مد نظر ممکن است هرکدام از اشکال دچار تغییر فرم شوند تا قسمت های خالی را پوشش دهند. با طراحی های انجام شده برای اشکال و حروف رایج و کمی پیچیدگی امکان رسیدن تعداد مناظر به پنج تصویر وجود دارد.

زوایای دید و فاصله دید

در طراحی این مجسمه ها امکان در نظر گرفتن هر موقعیتی به عنوان زاویه درست دید وجود دارد. در دید درست، دو عامل دید دوگانی (stereo vision) و پرسپکتیو نقش اساسی را ایفا می‌کنند. بنا بر این علاوه بر زاویه دید، تعیین فاصله نقطه دید امکان پذیر می‌باشد. همچنین امکان تفاوت فاصله دید در منظرهای مختلف که دارای زوایای متفاوتی هستند، وجود دارد. به عنوان مثال می‌توانیم مجسمه ای بسازیم که یکی از منظرهای آن در زاویه صفر فرضی و فاصله ده متری و منظر دیگر در زاویه ۶۰ درجه و فاصله یک متری دیده شود.

زمان ساخت و طراحی

با زمان بسیاری که صرف تحقیق و تدوین روش ساخت این مجسمه های چند منظری گردیده است. زمان طراحی و ساخت نمونه اولیه برای حداکثر سه منظر  به حداقل ممکن رسیده. برای نمونه ساخت ماکت مجسمه دو منظری معرفی شده در ادامه، تنها در دو هفته صورت گرفته است.

متریال و اندازه برای ساخت این مجسمه ها

امکان ساخت مجسمه اصلی در نسبت واقعی از روی ماکت طراحی شده، از جنس ورق فلزی، فایبرگلاس و یا دیگر متریال ها وجود دارد.

پیشینه حجم های خطای دید

پیش از این مجسمه های خطای دید ساده ای توسط هنرمندانی در خارج از کشور ساخته شده است. این مجسمه ها تنها در ساخت احجام غیر ممکن خطای دید، مانند : مثلث پنروز و احجام ساده دو منظری مانند حروف لاتین یا اشکال ساده پیشرفت داشته اند. لذا از این نظر این نمونه مجسمه های چند منظری که در حال معرفی آن هستیم، گامی بسیار نو و خلاقانه در ساخت احجام خطای دید می‌باشد. چرا که تعداد منظرهای قابل طراحی برای یک حجم واحد را افزایش داده است.

دیگر نمونه های حجم های خطای دید

اولین نمونه از مجسمه های چند منظری

اولین نمونه از مجسمه های چند منظری می‌بایست به گونه ای طراحی می‌شد که نمادی از ایرانی بودن اثر در آن مشهود می‌بود. ایده اولیه‌ی این مجسمه با دو منظر که عبارت های متنی «یاعلی» و «فاطمه» بودند، شکل گرفت.  مراحل ساخت این مجسمه با طراحی رایانه‌ای شروع شد.
شمایلی که می‌بایست دیده شوند با در نظر گرفتن فاصله دید بیش از هفت متر و دو زاویه با اختلاف ۹۰ درجه طراحی گردید.

خروجی طراحی برای همپوشانی دو منظر  در تصویر زیر قابل مشاهده می‌باشد.

مجسمه از روی طرح های خروجی با استفاده از فوم ساخته شد. تصویر مجسمه ساخته شده در حجم ۱۲۵ لیتر در زاویه درست منظر اول در زشر آمده است.

تصویر زیر عکسی از نمای ۴۵ درجه حد فاصل دو زاویه دید می‌باشد.

تصویر زیر نمایی در زاویه دید دوم با اختلاف ۹۰ درجه نسبت به زاویه دید اول می‌باشد که از فاصله ۷ متری ثبت شده است.

در ویدئوی زیر می‌توانید مراحل تغییر زاویه دید بین دو منظر را مشاهده نمایید.

ویدئو زیر معرفی مجسمه دو منظری توسط صالح سخندان می‌باشد. در این ویدئو شاهد توضیحاتی در مورد خطای دید و مجسمه چند منظری خواهید بود. همچنین تغییر آهسته زاویه مجسمه نسبت به دوربین را ببینید.

لینک فیلم ها با کیفیت بالاتر در کانال یوتیوب