– رشد ناموزون اجاره بها، کاهش توان متقاضیان در خرید مسکن همزمان با افزایش قیمت مسکن وضعیت کنونی بازار مسکن را در شهر تهران از چندین جنبه نابه سامان کرده است. آیا شورای شهر چهارم با تشکیل کمیسیون شهرسازی و معماری برنامه ای برای سر و سامان دادن به وضعیت بازار مسکن پیش بینی کرده است؟ 

یکی از نواقص اصلی این بازار مفقود شدن عامل اصلی نظارت بر چرخه ساخت وساز است. نظام فنی اجرایی کشور و مقررات ملی ساختمان دو گونه نظام فنی در کشور هستند که نظام اول بر ساخت وساز های دولتی حاکم و ناظر است و هرگونه ساخت وساز شهری اعم از خصوصی، رسمی ساز یا شخصی ساز نیز تحت نظام مقررات ملی ساختمان اجرایی می شوند.
اما نظارت از طریق مقررات ملی ساختمان نیازمند همکاری و پیوستگی بین وزارت راه و شهرسازی، شهرداری و سایر سازمان های در ارتباط است که به نظر می رسد در این حوزه برای پیاده سازی قانون مقررات ملی ساختمان در چرخه مسوولیت ها ابهامات سنگینی وجود دارد.
به همین دلیل این موضوع نیازمند یک بازبینی برای همکاری بیشتر بین شهرداری، شورا و بخش مسکن وزرات راه وشهرسازی است تا بتوان مقررات ملی ساختمان به طور کامل دنبال و اجرایی کرد و مشخص شود در این چرخه عامل اصلی نظارت چه کسی است.
البته اگر به عامل سر در گمی در بحث نظارت عامل سود آوری مسکن را هم اضافه کنیم کار پیچیده تر خواهد شد.

-در بحث نظارت از سال گذشته تاکنون شهرداری تهران با تدوین و تصویب طرح تفصیلی جدید اقداماتی انجام داده است. آیا اجرای این طرح به بحث نظارت در بخش شهرسازی و معماری کمک نمی کند؟
در بخش شهرسازی و معماری طرح تفصیلی جدید تصویب و اجرایی شده است که به نظر می رسد زیرساخت معماری و قانونی مناسبی دارد. اما این تصویب و اجرای آن به تنهایی کافی نیست.بلکه یکی از کارهایی که شهرداری باید با همکاری شورای شهر تهران انجام دهد این است که مطمئن شود که اگر طرح تفصیلی در حال اجرا به اصلاح و بهبود نیاز دارد به موقع آن را انجام دهد.
علاوه بر این می تواند نظام هوشمندی را برای ثبت آنی تخلفات طراحی کند تا اگر در اجرای طرح در هر نقطه از شهر تخلفی روی داد سامانه ثبت تخلف آن را ثبت و مسوولان به آن رسیدگی کنند.

-یعنی حضور کمیسیون ماده ۱۰۰ به تنهایی برای رسیدگی به تخلفات کافی نیست؟

کار کمیسیون ماده ۱۰۰ فقط رسیدگی به تخلفات نیست. ضمن آنکه نمی تواند تخلفات را به صورت آنی و قبل از اتمام پروژه ثبت کند. به عنوان مثال برای نظارت بیشتر باید تخلف یک پلاک در زمان ساخت وساز آن مشخص شود نه اینکه بعد از ساخت پلاک بررسی کنیم که چند درصد جریمه برای آن باید محاسبه شود.
به همین دلیل به سیستمی نیاز داریم که اولا انحراف از برنامه را به سریع ترین شکل ممکن ثبت کند البته این کار نیازمند اتوماسیون و سیستم هوشمند است که در لحظه بتوان آن تخلف را ثبت  و به موقع به دست مسوولان در بخش های مختلف شهرداری و  شورای شهر برسد. ثانیا با طراحی این سیستم بتوانیم نظارت بر اجرای طرحی را به گونه ای ساماندهی کنیم که با وجود آن دیگر نظارت بر حسب ارجاع کار و پرونده نباشد بلکه بر حسب پایش و مانیتورینگ دائمی قرار گیرد. این در حالی است که در حال حاضر تا زمانی که تخلفی گزارش داده نشود، بعید می دانم که مسوولین مربوط درصد انحراف از طرح را پایش کنند.
-به کمبود نظارت بر بخش اجرایی طرح تفصیلی اشاره کردید. بعد از ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی مسوولان طرح تفصیلی عنوان کردند پس از این دیگر امکان خرید و فروش تراکم وجود ندارد. این در حالی است که در حال حاضر خرید و فروش تراکم هنوز هم رونق دارد. آیا برای جلوگیری از خرید و فروش تراکم در بازارهای غیررسمی تدابیری اندیشیده اید؟

این مورد از جمله موضوعاتی است که باید به آن رسیدگی شود و قانونی اتخاذ شود که صدور مجوز ساخت و تراکم به گونه ای متعادل و منطبق با نظام طرح تفصیلی دیده شود. جدا از خرید و فروش تراکم صدور مجوزهای بلندمرتبه در نقاطی نامناسب از شهر نیز از جمله مواردی است که در آینده ای نزدیک شهر را با مشکل مواجه خواهد کرد. چرا که برخی از بلندمرتبه سازی کنونی در معابر نامتناسب ساخته می شود و در صورت وقوع یک حادثه طبیعی مانند زلزله دسترسی به این معابر به نامناسب بوده عرض معبر و بلندی ساختمان تخریب شده امکان پذیر نخواهد بود.
بنابراین یکی دیگر از مکانیزم هایی که باید در دستور کار اولیه کمیسیون شهرسازی و معماری شهرداری تهران قرار گیرد این است که در طرح تفصیلی پیوست های مدیریت بحران اضافه شود و باید در مورد آن با سختگیری بیشتری رفتار کرد. در این خصوص هم توافقاتی انجام داده ایم .

-برای تحریک نوسازی در بافت فرسوده چه برنامه ای در نظر دارید؟ آیا گمان می کنید ادامه سیاست هایی همچون فروش متری مسکن موثر خواهد بود؟

در نظر داریم طرح های جدیدی را برای این بخش تدوین کنیم برای این امر هم با سازمان نوسازی صحبت شده است.
به نظر می رسد باید بررسی کاملا کارشناسی روی بافت فرسوده انجام شود تا اتفاقاتی که برای طرح های قبلی نوسازی بافت مثل طرح فروش متری مسکن افتاد تکرار نشود. پیش از اجرای طرح های جدید نیز باید به دو نکته توجه کنیم. ابتدا توجه به بافت فرهنگی، اجتماعی و زیستی مناطق فرسوده تهران است.
نکته دوم نیز درگیر منافع کردن خود مالکان در اجرای طرح های سرمایه گذاری و نظارت بر اجرای طرح ها است. چون در گذشته برای اجرای طرح های نوسازی با انجام هزینه های زیاد زمین هایی را خالی کردیم که منجر به اجرای پروژه نشد بلکه یا محلی برای بزه های اجتماعی تبدیل شد  یا چون طرحی کلان برای آن دیده نشده است. البته به نظر می رسد سازمان نوسازی هم متوجه این نکته شده است.

-اجرای پروژه هایی با این ویژگی وسعت زیادی دارند. آیا شهرداری تهران به تنهایی از عهده اجرای آنها بر خواهد آمد؟

باید این موضوع را پذیرفت که به دلیل وسعت بافت فرسوده همه این موارد از دست شهرداری تهران بر نمی آید. در این مورد پیشنهاد می شود مناطق برخوردار و مرفه  که تمایل سرمایه گذاری در آنجا بالاست را به نحوی با مناطقی که بافت های فرسوده سنگین دارند درگیر کنیم. به این شکل که برای شرکت هایی که در مناطق فرسوده همزمان با مناطق برخوردار پروژه ای را اجرایی می کنند امتیازات ویژه برای پروژه های آتی در نظر بگیریم تا انگیزه سرمایه گذاری در بافت نیز ایجاد شود. وگرنه باز مناطق برخوردار از امکانات گسترده تری برخوردار می شوند و مناطق دارای بافت فرسوده از تحقق اهداف خود باز می مانند. مشابه این پروژه ها در بخش های دیگری مثل نیرو،مخابرات و راه نیز اجرایی شده است و پروژه ها را به صورت ترکیبی کار می کردند.

گفتگو از بهشاد بهرامی